Petek Temizliği Gerçekten Gerekli mi?

Evlerindeki radyatörlerin yetersiz performansı nedeniyle ısınma problemi yaşayan insanlar, bu problemlerini çözmek için araştırma yaptıklarında birbiriyle tamamen zıt tavsiyelerle karşılaşıyorlar.

Sosyal medyada ve forumlarda bulunan çelişkili açıklamalar, bu kişilerin sorunun çözülmesinde vakit kaybetmelerine ve ısıtma sistemlerine daha fazla zarar verme kaygısı yaşamalarına neden oluyor.

Bu yazıda bilimsel açıdan petek temizliğinin gerekli olup olmadığını ve iddia edilen gerekçeleri adım adım ele aldık.

Vaillant, Buderus gibi ısı uzmanı üreticilerin tesisat temizliği hakkındaki açıklamalarını ve dökümanlarını sizlerle paylaştık.

Bu makaleyi sonuna kadar okuduğunuz takdirde petek temizliği hakkındaki tüm gerçekleri belge ve kanıtlarıyla öğrenebilecek, bu sayede evinizin ısıtma sistemi için en doğru kararı alabileceksiniz. 

Peteklerden Neden Pis Su Geliyor?

Peteklerin neden ısınmadığını araştırırken muhtemelen pis suyun radyatörlerden tahliye edildiği birçok petek temizliği videosu izlemişsinizdir.

Tesisat temizliği yapılmasının doğru veya yanlış bir işlem olup olmadığına karar verebilmek için öncelikle sistemdeki suyun kirlenme nedenini anlamak gerekir.

Yaygın görüşlerden biri, bu suyun radyatörlerdeki yağdan dolayı renk değişimine uğradığıdır.

İlk olarak bu iddiayı ele alalım.

"Peteklerdeki Siyah Su Yağlı Sudur ve Boşaltılmamalıdır" İddiası Doğru mu?

Peteklerin temizlenmesine karşı çıkanların öne sürdükleri gerekçelerden biri, sistemdeki pis suyun aslında kirli olmadığıdır.

Bu iddiaya göre sudaki kirli görünümün nedeni, panel radyatör iç yüzeylerinin paslanmayı önlemek amacıyla üretim aşamasında yağlanmasıdır.

Özetle bu tezi savunanlar, suyun pis görünümünün yağlı olmasından kaynaklandığını ve bu suyun paslanmayı engellediğini söylemektedirler.

Ancak bu iddia doğru değildir.

Radyatör ve Tesisattaki Suyun Kirlenme Nedeni: Oksijen Difüzyonu

Kalorifer tesisatının kurulumunda kullanılan boru ve bileşenlerin oksijen geçirgenliği yüksekse, atmosferdeki O₂ difüzyon yoluyla tesisatın içine geçmektedir.

Suyun içine karışan oksijen, kombi ve radyatör gibi metal yüzeyleri aşındırarak korozyon ve paslanmaya neden olur.

Bu pas tanecikleri de ısı ve sirkülasyonun etkisiyle metal kalıntılarından çamur ve pis suyu ortaya çıkarır.

Bazı ülkeler kombi, kazan ve tesisatların uzun ömürlü olması için oksijen difüzyonuna bağlı çamurlaşmaya karşı yasal tedbirler almışlardır.

Tüm dünyada kabul gören Alman DIN 4726 standartına göre ısıtma sistemlerinde kullanılacak plastik boruların oksijen geçirgenliği (Oxygen Gas Transmission Rate) 40 °C’de  0.32 mg / m² x gün ile sınırlandırılmıştır.

Ülkemizde satılan Rehau, Fırat, Vesbo başta olmak üzere birçok marka normal boruların yanısıra tesisatta korozyon, pas ve çamur oluşumunu engellemek için oksijen bariyerli boru da üretmektedirler.

“Yağlı su” iddiasının bilimsel bir dayanağı olmadığının bir ispatı da gözlemsel olarak tespit edilebilir.

Kontrol edildiği takdirde oksijen bariyerli veya bakır boruyla yapılmış tesisatlardaki suyun onlarca yıl sonra bile berrak olduğunu görmek mümkündür. Şayet “yağlı su” iddiası doğru olsaydı bu tesisatlarda da pis suyun oluşması gerekirdi.

Bu konuda daha ilginç bir örnek yerden ısıtma sistemi olan evlerdir.

Bu sistemde radyatör olmamasına rağmen temizlik sırasında yoğun çamurlu su geldiği görülmektedir.

Bu durum göz önüne alındığında “radyatörden kaynaklı yağlı su” iddiasının temelsizliği net bir şekilde anlaşılabilir.

İddia: Petek Temizliği Sisteme Yeni Oksijen Girmesine Neden Olur ve Paslanmayı Artırır

Bu tez önceki iddiadan daha tutarlı gibi görünse de vahim bir hata içermektedir.

Bilindiği üzere su iki hidrojen ve bir oksijen atomundan (H₂O) oluşmaktadır.

Su içindeki oksijenin açığa çıkarak paslanmaya neden olması için moleküler yapısının bozulması gerekir.

Böyle bir durum iki hidrojen atomunun tesisatın içinde serbest kalacağı anlamına gelir.

Ancak böyle bir şey mümkün değildir. Zira bu  durum gerçekleşmiş olsaydı aşağıdaki sonuçlar da mutlak ortaya çıkardı;

• Kalorifer tesisatının içinde biriken hidrojen gazı sürekli olarak sistemdeki basıncın artmasına neden olurdu.
• Su oksijen ve hidrojene ayrılıp gaz haline geçtikçe sistemdeki su miktarı sürekli azalırdı.
• Hidrojenin çok yanıcı bir gaz olması nedeniyle, kombi çalıştığı anda şiddetli patlamalar gerçekleşirdi.

Kombi Üreticileri: Tesisatı Temizletin

Kombi montaj kılavuzları incelendiğinde üretici firmaların tesisattaki çamurun temizlenmesi talimatı açıkça görülmektedir.

Ayrıca üretici firmalar tesisatın pis olması nedeniyle oluşabilecek arızaları garanti kapsamı dışında tutmaktadırlar.

Vaillant group kombilerin montaj talimatlarında kalorifer tesisatının pis ise temizlenmesi gerektiğini açıklamıştır.

Aşağıdaki ifade Vaillant ecoTEC Pro 236/5-3 ve Demirdöküm Nitromix kombilerin montaj kılavuzunda yer almaktadır.

"Suyun içinde tortu maddeleri saptarsanız, sistemdeki / tesisattaki çamuru temizleyin."

Bosch ve Buderus kombilerin montaj kılavuzunda şu talimat yer almaktadır:

"Isıtma tesisatı en az yılda bir defa kontrol edilmeli ve gerekirse bakım ve temizlik çalışmaları yapılmalıdır."

Sonuç: Isıtma Sistemi Temiz Olmalı

Gerek konunun otoritesi konumunda olan kombi ve tesisat borusu üreticilerinden elde edilen bilgiler, gerekse bilimsel veriler oksijen geçirgenliği yüksek olan tesisatların temizlenmesinin bir zorunluluk olduğunu ortaya koymaktadır.

Ancak radyatör ve tesisat temizliği gelişigüzel değil, bir uzman tarafından belirli kurallara riayet edilerek yapıldığı takdirde etkili olur ve kombinin ömrünü uzatmaya yardımcı olur.

Petekler Temizlenmezse Ne Olur?

Sirkülasyon nedeniyle kopan pas tanecikleri petek kanalları ve kombi filtresi gibi dirençle karşılaştıkları yerlerde birikerek sirkülasyonu yavaşlatabilir hatta tamamen durmasına neden olabilir.

Bu durumda radyatörler yeteri kadar ısınamaz ve kombi hararet yapmaya başlar.

Tesisat temizliği yapılmadan uzun süre kullanım devam ettiği takdirde kombi pompası arızalanabilir, eşanjörü tıkanabilir.

Petek Temizliği Kaç Yılda Bir Yapılmalı?

Aşağıdaki tablo kalorifer tesisatındaki malzeme tipine göre ne kadar sürede bir temizlenmesi gerektiği konusunda fikir vermesi amacıyla hazırlanmıştır.

Bu yazıda petek temizliği hakkında yanlış bilinenleri ve gerçekleri ele aldık. Konu hakkındaki soru veya görüşlerinizi aşağıdaki yorum bölümünden gönderebilirsiniz.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere!